Cyberprzemoc to forma agresji, nadużycia lub wykorzystywania, która ma miejsce w środowisku cyfrowym, głównie w internecie i mediach społecznościowych. Podobnie jak w przypadku przemocy tradycyjnej, cyberprzemoc ma na celu wywołanie cierpienia lub uszczerbku dla ofiary. Jednak w tym przypadku ataki odbywają się w świecie wirtualnym, co może sprawić, że są łatwiej dostępne, trudniejsze do wykrycia oraz często anonimowe. To może zwiększyć negatywny wpływ na ofiarę, ponieważ atakujący mogą czuć większą swobodę w wyrażaniu swojej agresji. Cyberprzemoc może przybierać różne formy, takie jak hejt, nękanie, rozpowszechnianie fałszywych informacji, wyśmiewanie, groźby, wykluczanie społeczne i wiele innych. Cyberprzemocy nie należy bagatelizować, zdarza się, że osoby nią dotknięte wymagać mogą specjalistycznego wsparcia psychologicznego.

 

Rodzaje cyberprzemocy

W zależności od wykorzystywanych narzędzi cyberprzemoc może przybierać różne formy. Oto najważniejsze z nich:

Hejt

Agresywne i obraźliwe komentarze online, które mogą dotyczyć wyglądu, przekonań, orientacji seksualnej lub innych cech ofiary.

Nękanie (stalking)

Polega na śledzeniu i obserwowaniu ofiary w sieci, wysyłaniu jej wiadomości, atakowaniu prywatności lub grożenie.

Wyśmiewanie (bullying)

Działania mające na celu upokorzenie, poniżenie lub wyśmianie ofiary, często poprzez publikację obraźliwych treści.

Wyłudzanie poufnych informacji (phishing)

Podszywanie się pod wiarygodne źródła w celu wyłudzenia poufnych informacji, takich jak dane logowania, hasła czy dane karty kredytowej.

Publikowanie prywatnych informacji (doxxing)

Udostępnianie prywatnych informacji lub danych osobistych osoby w internecie bez jej zgody, często w celu naruszenia prywatności, zastraszania lub wywołania szkody.

Spam

Masowe i niechciane wysyłanie powtarzających się treści lub komunikatów, często reklamowych lub nieautoryzowanych za pomocą skrzynek pocztowych, wiadomości tekstowych lub innych platform komunikacyjnych.

Podszywanie

Udawaniu lub przybieraniu fałszywej tożsamości online w celu wprowadzenia innych osób w błąd, oszukania oraz wywołania negatywnych reakcji.

Mechanizmy działania cyberprzemocy

Mechanizmy działania cyberprzemocy są złożone i mogą mieć znaczący wpływ na zdrowie psychiczne ofiar. Cyberprzestępcy wykorzystują zaawansowane narzędzia cyfrowe, aby wyrządzić szkody emocjonalne i psychiczne, a jej wpływ może być szczególnie dotkliwy w przypadku dzieci i młodzieży.

1. Anonimowość – W środowisku online agresor może działać anonimowo lub pod pseudonimem. Sprawia to, że czuje się mniej odpowiedzialny za swoje słowa i czyny. Dystans emocjonalny spowodowany brakiem bezpośredniego kontaktu twarzą w twarz może zwiększyć agresję, ponieważ agresor może łatwiej wyrażać swoje negatywne emocje bez odczuwania empatii wobec ofiary.
2. Skala – Treści w internecie rozprzestrzeniają się szybko i osiągnąć mogą dużą skalę. Skutkować to może tym, że obraźliwe komentarze, zdjęcia czy filmy są dostępne dla szerokiego audytorium. Ponadto, raz opublikowane treści często pozostają w sieci na stałe. Oznacza to, że ofiara może być stale narażona na powtarzający się stres i traumę.
3. Apatia – Brak bezpośredniego kontaktu w internecie może osłabić zdolność agresora do zrozumienia uczuć ofiary. Może to prowadzić do braku empatii i zwiększać skłonność do wyrażania agresji, ponieważ agresor nie widzi bezpośrednich reakcji emocjonalnych ofiary.
4. Eskalacja – Konflikty w internecie mogą eskalować bardzo szybko, często przechodząc od małego sporu do agresji i przemocy w krótkim czasie. Ta nagła eskalacja może wywołać u ofiar uczucie zaskoczenia i bezradności, co z kolei może wpływać na ich zdrowie psychiczne.
5. Pamięć cyfrowa – Treści w internecie mogą być zapisane na stałe, nawet jeśli zostaną usunięte z oryginalnych źródeł. To może prowadzić do sytuacji, w których ofiara wciąż ma dostęp do treści, które ją zraniły, i może odczuwać lęk przed tym, że te treści kiedyś wrócą.

 

Cyberprzemoc – wpływ na zdrowie psychiczne

Wpływ cyberprzemocy na zdrowie psychiczne stanowi niezwykle istotną i trudną kwestię. Ofiary tego rodzaju agresji narażone są na szereg negatywnych emocji i skutków, które mogą znacznie wpłynąć na ich stan psychiczny oraz ogólny komfort życia.

Częste ataki w postaci hejtu, nękania czy innych form cyberprzemocy prowadzić mogą do obniżenia poczucia własnej wartości oraz samooceny. Ciągła konfrontacja z negatywnymi treściami może wpłynąć na wiarę ofiary we własne umiejętności i znaczenie.

Lęk i depresja są powszechnymi reakcjami na cyberprzemoc. Stały stres wynikający z bycia narażonym na agresję oraz obawy przed dalszymi atakami mogą powodować uczucie nadmiernego niepokoju i lęku. Depresja, charakteryzująca się poczuciem beznadziejności i utraty zainteresowania życiem, może również wyłonić się w wyniku regularnego wystawiania się na cyberprzemoc.

Izolacja społeczna to kolejny efekt tego zjawiska. Ofiary często czują potrzebę wycofania się z interakcji online, aby uniknąć dalszych obraźliwych sytuacji. To może prowadzić do utraty kontaktów społecznych, co z kolei przyczynia się do uczucia osamotnienia.

Ciągły dostęp do negatywnych treści online i bycie narażonym na agresję może prowadzić do traumy cyfrowej. W niektórych przypadkach, stałe uczucie zagrożenia w sieci może wywołać koszmary nocne czy silne reakcje na bodźce związane z cyberprzemocą. Reakcje somatyczne, w tym problemy ze snem, bóle głowy czy problemy żołądkowe, mogą wynikać z długotrwałego stresu związanego z cyberprzemocą.

Pomoc ofiarom cyberprzemocy

Osoba doświadczająca cyberprzemocy powinna szukać wsparcia wśród bliskich, dokumentować dowody agresji, blokować i zgłaszać agresorów online, rozważyć adekwatną reakcję lub ignorowanie, skorzystać z pomocy prawniczej w poważnych przypadkach, poszukać wsparcia psychologicznego, ustalić zdrowe granice w internecie, dbać o swoją prywatność online, oraz ostrożnie angażować się w interakcje online, starając się unikać negatywnych emocji. Wsparcie i działania ochronne są kluczowe dla zachowania zdrowia psychicznego w obliczu cyberprzemocy.