Motywowanie dziecka to spore wyzwanie dla rodzica. Tym bardziej, jeśli chcesz, by nauczyło się ono działać bez ciągłego zachęcania, czy przymuszania. Niezależnie, czy dotyczy to nauki, zajęć pozalekcyjnych, uprawiania sportu czy dbania o porządek w swoim pokoju. Jak więc motywować dziecko do aktywności i robić to naprawdę dobrze?
Rodzaje motywacji – sprawdź, jak motywujesz swoje dziecko
Być może nawet nie zdajesz sobie sprawy z tego, że obrane przez ciebie sposoby motywowania dziecka są nieskuteczne. A jeśli nawet to dostrzegasz, to nie masz pojęcia, dlaczego na dłuższą metę nie skutkują, a wręcz słabnie ich efektywność. By to zmienić, zdobądź trochę wiedzy na temat samej motywacji. Dzięki temu będziesz mógł wybrać taką jej formę, która przyniesie spodziewany efekt i wymierne korzyści dla dziecka.
Motywacja zewnętrzna
To jeden z częściej stosowanych rodzajów motywacji przez rodziców. Motywacja zewnętrzna opiera się głównie na nagradzaniu lub karaniu, czyli na tak zwanej metodzie „kija i marchewki”. Nie powoduje ona jednak trwałej zmiany. Chwilowy zryw i energia do działania szybko mijają, a apetyt na większe nagrody rośnie. Kiedy z kolei stosowane przez ciebie motywowanie dziecka opiera się głównie na grożeniu karą, owszem, przez pewien czas możesz spodziewać się podporządkowania. To jednak, bardzo szybko może przerodzić się w bunt. Z jednej strony trudno z tej metody zrezygnować, gdy ma się do nakarmienia 2-3 latka, ale z drugiej, dobrze wiesz, że na dłuższą metę motywacja zewnętrzna zupełnie się nie sprawdza i obraca się przeciwko tobie.
Motywacja wewnętrzna
Motywowanie dziecka, podobnie jak cały proces wychowania, wymaga od rodzica sporego zaangażowania i wysiłku. Zwykle nie wystarczy poleganie na intuicji i doświadczeniu wyniesionym z rodzinnego domu. Trzeba szukać lepszych, skuteczniejszych i korzystnych dla obu stron metod.
Tak właśnie jest z motywacją wewnętrzną, czyli działaniem wynikającym z wewnętrznego przekonania i ciekawości, a nie z zewnętrznych wpływów i sterowania. Wbrew pozorom nie jest to trudne, bo dzieci z natury są ciekawe świata i chętne do jego poznawania. Dotyczy to zarówno wiedzy praktycznej, jak i próbowania nowych smaków w kuchni.
Motywowanie dziecka – niemożliwe bez zaangażowania rodzica
„Dzieci najlepiej uczą się nie wtedy, gdy słuchają tego, co do nich mówisz, ale wtedy, gdy obserwują to, co robisz. Jeśli zależy ci na tym, aby budować w twoim dziecku motywację wewnętrzną i rozwojowe nastawienie do nauki czy podejmowanych wyzwań, przede wszystkim sam musisz takie mieć. To ty musisz przetrzeć szlak i zapoczątkować zmianę. Żadna zmiana nie zajdzie, jeśli nie zaczniesz działać.” (fragment z książki Joanny Steinke-Kalembka: Dodaj mi skrzydeł. Jak rozwijać u dzieci motywację wewnętrzną?)
Jako rodzic masz ogromną moc sprawczą, której możesz użyć na dwa sposoby. Albo pomożesz swojemu dziecku rozłożyć skrzydła i wzlecieć, albo pozbawisz go wiary i ufności, że potrafi samodzielnie chodzić. Jeśli jesteś świadom odpowiedzialności, która na tobie spoczywa, nie powinieneś ustawać w poszukiwaniach najlepszych technik motywacji i wprowadzaniu ich w życie. Uważaj jednak, by nie stać się wszechwiedzącym profesorem, który jedynie mówi dziecku, co i jak powinno robić. To nie wystarczy. Dzieci uczą się przez naśladownictwo i zdemotywowany rodzic nie będzie dla nich najlepszym przykładem. Jeśli sam nieustannie rezygnujesz z podjętych wyzwań, szybko się poddajesz i unikasz wychodzenia ze strefy komfortu, nie łudź się, że inaczej postępować będzie twoje dziecko.
Jak motywować dziecko?
Jeśli uważasz, że twoje dziecko jest z natury leniwe i bierne, przypomnij sobie, jakie było przez pierwsze miesiące po urodzeniu. Przyjrzyj mu się w trakcie zabawy w domu, czy na świeżym powietrzu. Bądź z nim w tym czasie i bacznie obserwuj, a szybko zmienisz wcześniejsze założenia.
Każdy człowiek rodzi się jako istota bardzo aktywna, ciekawa świata i żądna zdobywania wiedzy na interesujące ją tematy. Stąd tyle pytań we wczesnym okresie rozwoju, co z pewnością nie jest przejawem biernego podejścia do życia. Dzieci ze swej natury chcą się uczyć, rozwijać i współdziałać.
Techniki
Techniki, które pomagają zmotywować dziecko są ważne, ale dużo ważniejsze jest twoje podejście jako rodzica do tematu motywacji. To ty współtworzysz miejsce, w którym rozwija się twoje dziecko. Masz realny wpływ na środowisko, w którym na co dzień się rozwija i wzrasta. Kiedy spojrzysz na to jak na ogród, to ty jesteś w nim ogrodnikiem, a twoje dziecko wyjątkową rośliną. Możesz je przycinać jak drzewko bonsai, ale dobrze wiesz, że w ten sposób niszczysz jego niepowtarzalność.
Jeśli
- sam skupiasz się na negatywnych cechach swojego dziecka,
- dostrzegasz w nim głównie lenistwo i bierność,
- nie wierzysz w jego możliwości i umiejętności,
- z lęku o jego bezpieczeństwo chronisz go przed wszelkimi trudniejszymi wyzwaniami,
nie dziw się, że mu się nie chce.
Zasady
Zamiast tego, jeśli naprawdę chcesz zmotywować swoje dziecko:
- uwierz w potencjał, jaki w sobie ma – często nie jest go świadome i potrzebuje kogoś, kto pomoże mu dostrzec całą wiedzę, mądrość i potencjał, które już w sobie ma,
- przestań je ciągle naprawiać – twoje dziecko nie jest wadliwe, choć wydaje ci się, że powinno w sobie coś zmienić i poprawić, by mogło lepiej funkcjonować w codziennym życiu,
- zrozum jego motywację – odkryj, co naprawdę stoi za danym zachowaniem dziecka, bo inaczej twoje naciski, by zrobiło to, czego ty chcesz, przyniosą odwrotny skutek,
- naucz się słuchać – daj mu swoją pełną uwagę i potrzebny czas, by naprawdę usłyszeć, co chce powiedzieć i pamiętaj, że do porozumiewania się używa ono nie tylko słów, ale też emocji, zabawy, muzyki, aktywności fizycznej i sztuki,
- podbuduj je – ale tak, by naprawdę czuło, że je wspierasz, rozumiesz i doceniasz, a to, co robi, jest dla ciebie ważne, dlatego unikaj pustych i oderwanych od prawdziwych emocji pochwał, czy nagród, które dziecko może odczytać jako próbę manipulacji i sterowania w wybranym przez ciebie kierunku.