Jedną z umiejętności nabywanych podczas rozwoju człowieka jest zdolność kłamania. Pierwsze sygnały mają miejsce już we wczesnym dzieciństwie, pod postacią dziwacznych opowieści, zmyślonych historii i niezdarnych prób zatuszowania własnych przewinień. Niestety zdarza się, że tendencja do kłamstwa staje się patologiczna i wykracza poza normy społeczne. W dzisiejszym artykule odpowiemy na pytania: czym jest mitomania? jak funkcjonuje patologiczny kłamca? oraz jak uporać się z problemem?
Czym jest mitomania?
Mitomania to termin od dawna funkcjonujący w dziedzinie psychologii. Pierwszy badacz już w 1891r. postanowił nazwać zaburzenie na cześć swojego nazwiska jako zespół Delbrücka. Synonimicznie możemy również użyć pojęć pseudologia i kłamstwo patologiczne. Bez względu na użytą frazę jest to zaburzenie psychiczne objawiające się patologiczną tendencją do opowiadania nieprawdziwych lub wyolbrzymianych historii na swój temat. Przez opowieści wyrażana jest chęć osoby do zaprezentowania się w jak najlepszym świetle, jako jednostki utalentowanej, godnej podziwu. Osoby podatne na mitomanię stawiają się w roli bohaterów, posiadających ważne kontakty i niemal nieograniczone fundusze. Mogą również odgrywać rolę ofiary, opowiadając dramatyczne i emocjonalne historie o doświadczeniach, które rzekomo miały miejsce w przeszłości. Co ciekawe, mitoman może również przekształcać zasadniczo prawdziwe informacje w kłamstwa, przykładowo chorując na przeziębienie, informuje otoczenie, że cierpi na zupełnie inną i jednocześnie zagrażającą życiu chorobę.
Dlaczego mitoman potrzebuje kłamać?
Niestety ani lekarze, ani psycholodzy nie są w stanie jednoznacznie stwierdzić, jakie są przyczyny pseudologii. Medycyna przedstawia rozmaite teorie, według których mitomania to konsekwencja schorzeń ośrodkowego układu nerwowego, takich jak urazy mózgu, choroby infekcyjne czy też padaczka. Z kolei obóz psychologów tłumaczy, że notoryczne kłamstwo może rozwijać się na podłożu problemów psychicznych, m.in. borderline i narcystycznych zaburzeń osobowości. Istnieją również poglądy, które skupiają się na sposobie wychowywania dziecka. Pociechy stykające się z problemem alkoholizmu i przemocą ze strony rodziców częściej kłamią w dorosłym życiu. Warto wspomnieć, że mitomania u najmłodszych zazwyczaj ma charakter przejściowy i związana jest z życiem w świecie baśni i bajek. Określamy to jako tzw. fantazjowanie dziecięce.
Czym jest mitomania, a czym „zwykłe” kłamstwo? – poznaj różnice
Próby rozróżnienia problemów podjął się Paul Ekman, który zdefiniował kłamstwo jako celowe wprowadzanie innych w błąd (poprzez fałszowanie lub ukrywanie prawdy). To właśnie intencjonalność w typowym kłamstwie odgrywa ogromną rolę. Tymczasem wśród ludzi cierpiących na mitomanię nie jesteśmy w stanie określić konkretnego celu naginania rzeczywistości. Motywacja jest praktycznie nieobecna lub nieuświadomiona, często chodzi wyłącznie o reakcję otoczenia. W odróżnieniu od zwykłego kłamstwa mitoman przeinacza fakty w sposób impulsywny i kompulsywny. Oznacza to, że czuje wewnętrzny przymus i robi to z „automatu”, nawet jeśli może mu to zaszkodzić. Ostatni aspekt to wzmożona częstotliwość – odpowiedź na pytanie czym jest mitomania można zatem sprowadzić do permanentnego, notorycznego, trwającego latami kłamstwa o złożonym charakterze.
Konsekwencje patologicznego kłamstwa
Mitoman z całą pewnością nie ma łatwego życia. Otoczenie prędzej czy później przekona się, że funkcjonuje w niekończącym się kłamstwie. Z tego powodu ofiara kłamstwa może zrezygnować z utrzymywania relacji przyjacielskich i romantycznych, a nawet czysto zawodowych. Powielane kłamstwo jest czynnikiem, który stopniowo zaczyna izolować chorego od środowiska społecznego. Co ciekawe, mitoman ma przeciętny poziom zdolności pamięciowych i większą skłonność do popełnia błędów. Efekty widoczne są np. w specjalnych testach wiarygodności świadków sądowych.
Czym jest mitomania w kontekście leczenia?
W przypadku rozpoznania mitomanii kluczowe okazuje się wybranie doświadczonego psychoterapeuty, albowiem jedynym znanym obecnie sposobem leczenia jest psychoterapia. Nadrzędnym celem pozostaje rozwijanie zdolności pacjenta do rozpoznawania i kontrolowania kłamstwa. Istotne jest również odnalezienie przyczyny zaburzenia, ponieważ przezwyciężenie traumy z przeszłości pomaga wypracować nowe mechanizmy radzenia sobie z trudnymi emocjami. Pamiętaj, że na pytanie czym spowodowana jest mitomania, można udzielić odpowiedzi posługując się stanami chorobowymi, takimi jaki zaburzenia lękowe, czy schizofrenia. W tych przypadkach należy utrzymać lub wdrożyć odpowiednie leczenie zaproponowane przez lekarza psychiatrę. Mitomania wymaga indywidualnie prowadzonej terapii, a na jej efekty wpływa nie tylko systematyczność i zaangażowanie pacjenta, ale również psychoterapeuty. Nie zastanawiaj się i wybierz MentalExpert!