Stres towarzyszy nam każdego dnia i wpływa na nasze samopoczucie oraz sposób funkcjonowania. Jednak, czy zdajemy sobie sprawę z tego, jak duży wpływ ma on na nasze zdrowie? Czy stres jest jedynie kwestią zdrowia psychicznego, czy też wpływa on na cały organizm?

Czym jest stres?

Stres to psychologiczny stan obciążenia organizmu, w którym dochodzi do zaburzenia równowagi psychicznej i fizycznej. Możemy go określić jako reakcję organizmu na bodźce zewnętrzne lub wewnętrzne, które są dla nas wyzwaniem lub zagrożeniem. W momencie, gdy organizm odczuwa stres, dochodzi do szeregu reakcji, które pozwalają na mobilizację organizmu do działania i przystosowania się do nowych warunków. A więc inaczej, stres to reakcja organizmu na sytuacje wymagające jego uwagi i reakcji. Z uwagi na kryterium jakościowe, stres możemy podzielić na eustres i dystres.

Eustres

Jest to tak zwany „dobry stres”. Ma z reguły pozytywy wpływ na człowieka i pozwala poradzić sobie z sytuacją wymagającą jego uwagi i działania. Eustres pojawia się w momencie, gdy osoba odczuwa ekscytację lub pobudzenie przed wykonaniem zadania, które uważa za ważne lub interesujące. Jest to rodzaj stresu, który mobilizuje organizm do działania, pobudza jego energię i motywuje do osiągania celów.

Dystres

Nazywany „złym stresem” – wpływającym negatywnie na nasz organizm. Pojawia się w momencie, gdy osoba nie jest w stanie poradzić sobie z sytuacją wymagającą jej uwagi i działania. Dystres towarzyszy nam, gdy odczuwamy napięcie, niepokój, lęk, czy poczucie zagrożenia. Jest to rodzaj stresu, który może prowadzić do rozwoju chorób zarówno psychicznych, jak i fizycznych.

Fizjologia stresu

Stres to bardzo złożony proces. W momencie, gdy organizm odczuwa stres, układ nerwowy współdziała z układem hormonalnym, wytwarzając szereg reakcji fizjologicznych. Jedną z pierwszych reakcji na stres jest pobudzenie układu współczulnego, który wyzwala adrenalinę i noradrenalinę. Hormony te stymulują układ sercowo-naczyniowy, w efekcie zwiększając tętno i przyspieszając oddech. Dochodzi także do rozszerzenia źrenic, co zwiększa ostrość widzenia, oraz do zwężenia naczyń krwionośnych w skórze i trzewiach, aby przekierować krew do ważniejszych narządów, takich jak serce i mięśnie. Głównym celem tych reakcji jest przygotowanie organizmu do walki lub ucieczki i tym samym zwiększenie szans na przetrwanie.
Drugą istotną reakcją fizjologiczną na stres jest wydzielanie kortyzolu przez nadnercza. Kortyzol, należący do glikokortykoidów, jest odpowiedzialny za zwiększenie poziomu glukozy we krwi. Działa także na układ odpornościowy, ograniczając jego działanie. Ma to na celu zwiększenie szans na przeżycie w przypadku fizycznej walki lub ucieczki.

Wpływ stresu na organizm człowieka

Długotrwały stres może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak depresja, lęki, zaburzenia snu i problemy z koncentracją. W przypadku osób z predyspozycjami do chorób psychicznych może wywołać nawet nawroty choroby i prowadzić do pogorszenia stanu zdrowia. Jednak stres to nie tylko zdrowie psychiczne, jego działanie może dawać znaki także z innych układów w organizmie człowieka.

Układ hormonalny

Stres bezpośrednio wpływa na układ dokrewny. Może to prowadzić do zaburzeń hormonalnych i wynikających z tego problemów z funkcjonowaniem układu odpornościowego. Wysoki poziom kortyzolu, utrzymujący się przez dłuższy czas, może także skutkować zmianami metabolicznymi zwiększając ryzyko wystąpienia cukrzycy czy otyłości.

Układ sercowo-naczyniowy

Stres może prowadzić do zwiększenia ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, takich jak nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca czy udar mózgu. Wpływ stresu na układ sercowo-naczyniowy wynika ze zwiększenia poziomu kortyzolu, który może prowadzić do zmian w ścianach naczyń krwionośnych i wzrostu ryzyka powstawania blaszek miażdżycowych.

Układ pokarmowy

Stres może prowadzić do problemów z układem pokarmowym, takich jak wzdęcia, zgaga czy nawet wrzody żołądka. Dolegliwości mogą być wręcz skrajne – możemy doświadczyć zarówno biegunek, jak i zaparć. Wpływ stresu na układ pokarmowy wynika z faktu, że stres zwiększając poziomu kortyzolu, wpływa na wydzielanie soków trawienno-enzymatycznych i zmniejsza przepływ krwi w jelitach.

Jak radzić sobie ze stresem?

Istnieje wiele sposobów radzenia sobie ze stresem. Choć nie ma uniwersalnej metody, warto spróbować relaksacji, medytacji czy ćwiczeń fizycznych. Dobrym pomysłem będzie także terapia poznawczo-behawioralna, rozmowy z bliskimi, zajęcie się swoim obecnym hobby lub nawet znalezienie nowego. Ważne jest, aby znaleźć dla siebie sposób, który najlepiej działa i stosować go regularnie. Nie należy ignorować oznak stresu i nie lekceważyć ich wpływu na organizm. W przypadku długotrwałego stresu warto skonsultować się ze specjalistą, aby uzyskać profesjonalną pomoc.