Zaburzenie afektywne dwubiegunowe, często zwane chorobą maniakalno-depresyjną, to stan psychiczny, w którym pojawiają się naprzemiennie epizody maniakalne i depresyjne. Objawy maniakalno-depresyjne mogą znacznie utrudniać codzienne funkcjonowanie, prowadząc do problemów w życiu prywatnym, zawodowym oraz społecznym. Wczesne rozpoznanie objawów i odpowiednie leczenie są kluczowe dla poprawy jakości życia pacjentów i ich rodzin.

Epizod manii – objawy maniakalne

Objawy maniakalne są jedną z charakterystycznych cech zaburzenia dwubiegunowego. Mania to okres nadmiernie podwyższonego nastroju, nadpobudliwości i zwiększonej energii. W okresie maniakalnym osoba może odczuwać:

1. Euforyczny nastrój: Osoby w fazie maniakalnej czują się nadzwyczaj szczęśliwe, podekscytowane i pełne entuzjazmu. Euforia ta jest intensywna, a często nieadekwatna do sytuacji.
2. Zwiększona energia i aktywność: Osoba dotknięta manią ma więcej energii, co prowadzi do wzmożonej aktywności fizycznej i umysłowej. Może podejmować się wielu zadań jednocześnie, nie kończąc ich lub wykonując je chaotycznie.
3. Brak potrzeby snu: Jednym z charakterystycznych objawów maniakalno-depresyjnych jest ograniczenie potrzeby snu. W fazie maniakalnej osoba może funkcjonować na niewielkiej ilości snu, a mimo to odczuwać pełnię energii.
4. Szybkie myślenie i mówienie: W manii występuje tendencja do szybkiego mówienia oraz trudności w skupieniu się na jednej myśli. Osoby te mogą przechodzić z tematu na temat, co jest widoczne zwłaszcza w rozmowach.
5. Wzmożona drażliwość: Chociaż mania często wiąże się z euforią, niektórzy pacjenci mogą być bardzo drażliwi, szczególnie gdy napotykają opór lub nie zgadzają się z nimi inni ludzie.
6. Impulsywne decyzje: Objawy maniakalno-depresyjne obejmują także podejmowanie ryzykownych działań bez zastanowienia się nad konsekwencjami, np. wydawanie dużych sum pieniędzy, nierozważne inwestycje lub angażowanie się w przypadkowe relacje.
7. Przecenianie własnych możliwości: Osoby w fazie maniakalnej często mają zawyżone poczucie własnej wartości, co może prowadzić do zachowań lekceważących innych lub podejmowania wyzwań nieadekwatnych do ich możliwości.

Epizod depresji – objawy depresyjne

Objawy maniakalno-depresyjne obejmują również okresy depresji. Depresja, która następuje po fazie maniakalnej lub hipomanii, to czas wyraźnie obniżonego nastroju, smutku i braku energii. Typowe objawy depresyjne to:

1. Głęboki smutek: Osoby w fazie depresyjnej czują przygnębienie, poczucie beznadziejności oraz bezsilność. Ten stan jest znacznie silniejszy niż zwykłe uczucie smutku.
2. Brak energii i motywacji: Jednym z kluczowych objawów maniakalno-depresyjnych w fazie depresyjnej jest uczucie zmęczenia i braku energii do wykonywania codziennych czynności.
3. Problemy ze snem: W depresji mogą pojawić się zaburzenia snu, takie jak bezsenność lub nadmierna senność, co utrudnia codzienne funkcjonowanie.
4. Spadek poczucia własnej wartości: Osoby w depresji często mają niską samoocenę, co prowadzi do negatywnego myślenia na temat siebie i przyszłości.
5. Myśli samobójcze: Objawy maniakalno-depresyjne mogą obejmować myśli o samookaleczaniu lub samobójstwie, zwłaszcza w przypadku ciężkiej depresji.
6. Trudności w koncentracji i podejmowaniu decyzji: Osoby w fazie depresyjnej często mają trudności ze skupieniem uwagi, co sprawia, że codzienne decyzje stają się wyzwaniem.

Jakie są objawy maniakalno-depresyjne u różnych osób?

Objawy maniakalno-depresyjne mogą różnić się w zależności od osoby. U niektórych pacjentów epizody maniakalne są intensywniejsze i występują częściej, podczas gdy inni doświadczają głównie depresji. Często objawy maniakalne pojawiają się nagle i są trudne do przewidzenia, co dodatkowo utrudnia codzienne funkcjonowanie oraz kontrolę nad własnym życiem.

Mania i hipomania: Część pacjentów z zaburzeniem dwubiegunowym doświadcza łagodniejszych epizodów maniakalnych, znanych jako hipomania. W hipomanii objawy maniakalne są obecne, ale mają łagodniejszy charakter. Osoby mogą odczuwać zwiększoną energię, ale ich zachowanie nie staje się problematyczne dla otoczenia.

Depresja o różnym nasileniu: Objawy maniakalno-depresyjne w fazie depresyjnej mogą przybierać różne formy, od łagodnego obniżenia nastroju do ciężkiej depresji z tendencjami samobójczymi. Nasilenie objawów może zmieniać się w czasie, a okresy remisji, w których objawy są łagodniejsze, mogą przeplatać się z intensywnymi epizodami depresji lub manii.

Czynniki wpływające na nasilenie objawów

Objawy maniakalno-depresyjne mogą być wywołane różnymi czynnikami. Na nasilenie objawów wpływają zarówno czynniki biologiczne, jak i środowiskowe. U osób z predyspozycjami genetycznymi istnieje większe ryzyko wystąpienia zaburzenia afektywnego dwubiegunowego. Również stresujące wydarzenia życiowe, takie jak utrata bliskiej osoby, zmiana pracy, rozwód, mogą przyczynić się do wystąpienia lub nasilenia objawów.

Czynniki hormonalne, zmiany sezonowe oraz nadmierne spożywanie substancji psychoaktywnych, takich jak alkohol czy narkotyki, mogą nasilać objawy maniakalno-depresyjne. Brak odpowiedniego wsparcia społecznego oraz problemy w relacjach interpersonalnych również mogą przyczyniać się do pogorszenia zdrowia psychicznego.