Prokrastynacja – co to jest?

Czy wiesz, że blisko 22% populacji na świecie wykazuje tendencję do odkładania spraw na później? Zjawisko to nosi nazwę prokrastynacji. Chociaż brak jednoznacznej definicji tego zjawiska, które nie jest oficjalnie uznane za zaburzenie psychiczne w klasyfikacjach amerykańskiej czy europejskiej, można je traktować jako cechę osobowości lub wyuczone zachowanie. Prokrastynacja, choć czasem może przynieść chwilową ulgę, jest niewłaściwym sposobem radzenia sobie z negatywnymi emocjami, takimi jak lęk, stres czy uczucie przytłoczenia. Jeśli postępujemy w ten sposób, przyczyniamy się do wewnętrznego konfliktu, który prowadzi do frustracji i niskiej jakości wykonanej pracy. Zwłaszcza gdy jest to efekt działania na ostatnią chwilę.

Prokrastynacja to lenistwo?

„Znowu nie wyniosłeś śmieci?” „A Ty ciągle leżysz?” Prokrastynacja często bywa mylona z lenistwem, lecz między tymi dwoma zjawiskami istnieje istotna różnica. Lenistwo opisuje stan, w którym jednostka czerpie przyjemność z bezczynności i unikania obowiązków. Osoba leniwa nie doświadcza wyrzutów sumienia, stresu ani napięcia, ponieważ po prostu brak jej motywacji do działania. Z kolei prokrastynacja jest bardziej złożonym zjawiskiem niż lenistwo, ponieważ prowadzi do wewnętrznego konfliktu. Chwilowa ulga towarzysząca odkładaniu zadań na później później ustępuje miejsca negatywnym emocjom wynikającym z opóźnienia w wykonywaniu obowiązków. To własnie ten wewnętrzny konflikt i obciążenie emocjonalne stanowią główne różnice między prokrastynacją a lenistwem.

Dlaczego odkładamy rzeczy na później?

Nie ma jednej przyczyny, która wyjaśnia, dlaczego czasami odkładamy obowiązki na później. Tak naprawdę istnieje szereg elementów, które mogą przyczyniać się do prokrastynacji. Wyniki badań przeprowadzonych przez naukowców wskazują, że osoby bardziej skłonne do odkładania zadań na później często miały w dzieciństwie rodziców, którzy byli krytyczni, wymagający, kontrolujący oraz emocjonalnie niedostępni. Tego rodzaju sposób wychowania może wpływać na wykształcenie nawyku odkładania obowiązków.

Co więcej, prokrastynacja jest często związana z perfekcjonizmem. Osoby, które zawsze dążą do osiągnięcia doskonałości i odczuwają presję, gdy stają przed trudnym zadaniem, mogą uciekać od obowiązków z obawy przed porażką. Prokrastynator obawia się, że nie sprosta oczekiwaniom lub popełni błąd, więc zwleka z działaniami, starając się uniknąć ryzyka niepowodzenia lub opóźnić jego nadejście.

Oprócz tego, prokrastynacja to również uczucie związane z lękiem przed negatywnymi konsekwencjami. Osoba odkładająca obowiązki na później może obawiać się niepowodzenia, krytyki, utraty reputacji lub innych negatywnych skutków, co skutkuje unikaniem działań i odwlekanie zadań.

Jakie są najczęstsze przyczyny odkładania obowiązków?

Wielu z nas doświadcza pewnych trudności, gdy przychodzi czas, aby zabrać się za zadania podlegające ocenie. Często wynika to z niepokoju związanego z obawą o to, jak zostaniemy ocenieni. Poza tym, nieumiejętne zarządzanie czasem i organizacja pracy mogą być kolejnym źródłem stresu. Jeżeli nie potrafimy skutecznie planować i rozkładać obowiązków, zadania te mogą stawać się przytłaczające.

Dodatkowym czynnikiem wpływającym na prokrastynację są dysfunkcyjne przekonania i myśli. Gdy negatywne przekonania w rodzaju „nie poradzę sobie” czy „nie zrobię tego dobrze” zaczynają dominować, trudno jest podjąć się działania. Poza tym, nadmiar innych obowiązków i zadań również może przyczynić się do odkładania ważnych zadań na później, zwłaszcza gdy czujemy, że mamy już pełne ręce roboty.

Obawy przed porażką i paradoksalnie także strach przed sukcesem są istotnymi czynnikami prokrastynacji. Boimy się, że nie spełnimy oczekiwań, albo że sukces niesie ze sobą dodatkową presję i odpowiedzialność.

Jakie są konsekwencje prokrastynacji?

Jeśli zauważasz, że często odkładasz zadania na później, warto się zastanowić, czy to dla Ciebie korzystne. Konsekwencje prokrastynacji mogą negatywnie wpływać na Twoje samopoczucie zarówno w krótkim, jak i długim okresie. Ciągłe odkładanie zadań może skutkować niskim poczuciem skuteczności, poczuciem winy, obniżoną wartością osobistą, depresją, niepewnością i niepokojem.

Osoby, które mają tendencję do wymyślania wymówek i usprawiedliwiania swojego postępowania, często napotykają trudności w rozpoczęciu lub ukończeniu pilnych zadań. Konsekwencje odkładania obowiązków mogą obejmować straty w różnych dziedzinach życia, począwszy od drobnych sytuacji aż po niepowtarzalne okazje, które umykają.

Chociaż zdarza się każdemu od czasu do czasu odkładać coś na później, dla niektórych staje się to nawykiem, a dla innych nawet chronicznym problemem. Badania wskazują, że osoby stale odkładające zadania są bardziej narażone na problemy zdrowotne, takie jak zawał serca czy udar, co świadczy o negatywnym wpływie prokrastynacji na zdrowie.

Prokrastynacja w sporcie

Prokrastynacja w sporcie to zjawisko, które może mieć istotny wpływ na wyniki sportowców oraz ich ogólną skuteczność. Chociaż prokrastynacja często kojarzy się z pracą biurową czy nauką, to jednak także w środowisku sportowym może stwarzać wyzwania. Sportowcy, którzy odkładają treningi lub nie przestrzegają harmonogramu przygotowań, miewają trudności w utrzymaniu odpowiedniej formy fizycznej i psychologicznej. Co z kolei wpływa na ich wyniki podczas zawodów. Skuteczność w sporcie często zależy od kondycji psychicznej zawodnika. Współpraca psychologiem sportowym zdecydowanie ułatwia zarządzania czasem, planowania treningów, a także świadome pracowanie nad aspektami mentalnymi. Zminimalizuj wpływ prokrastynacji na swoje wyniki sportowe!