Zachowanie pasywno-agresywne to forma emocjonalnego nadużycia wobec drugiej osoby. Niestety, bez świadomości tego, jak się przejawia, bardzo trudno je rozpoznać, w przeciwieństwie do zachowań typowo agresywnych. Tego rodzaju manipulacja może mieć miejsce zarówno w związku, jak i w relacjach przyjacielskich, czy rodzinnych.

Jaką je rozpoznać i jak się przed nim bronić?

Zachowanie pasywno-agresywne – jak je rozpoznać?

Już sama wiedza na temat zachowań pasywno-agresywnych może cię uchronić przed próbą zdominowania, manipulacji i wywołania poczucia winy. Ponieważ są one jednymi z najbardziej przebiegłych form przemocy psychicznej, bardzo trudno je rozpoznać. Być może nawet nie zdajesz sobie sprawy, jak często do tej pory miałeś z nimi styczność. Wiele osób nie ma pojęcia, czemu popada w depresję, cierpi na różnego rodzaju nerwice, czy też dlaczego ich związek jest na granicy rozpadu. Zamiast szukać przyczyn gdzie indziej, przyjrzyj się zachowaniom pasywno-agresywnym. Oto najczęstsze z nich.

Sarkazm – zamaskowana krytyka

Nie trzeba być złośliwym wprost. Wystarczy żart lub sarkastyczny komentarz, a cel zostanie osiągnięty. Tego rodzaju krytyka nie ma nic wspólnego z konstruktywną uwagą, ale w całości podszyta jest złośliwością i chęcią wyrządzenia krzywdy.

Prokrastynacja wymierzona w innych

Osoba o pasywno-agresywnym zachowaniu zrobi wszystko, by ukryć swoje prawdziwe motywy postępowania. Nie chcąc odmawiać wprost, czy dokonywać wyborów, które wymagałyby od niej radykalnych zmian w życiu, będzie prokrastynować. W praktyce oznacza to przychodzenie pod koniec imprezy, na którą ją zaprosiłeś, przeciąganie przerw w pracy, byle jak najdłużej nie robić tego, czego nie lubi, czy też znajdzie mnóstwo wytłumaczeń na opóźnienia w realizacji powierzonych jej zadań.

Ukryta zemsta

Często jest o wiele gorsza, niż bezpośrednia konfrontacja, w czasie której masz przynajmniej okazję się bronić. W tym przypadku jednak możesz spotkać się z ciszą. Być może znane ci są tak zwane ciche dni. To też zachowanie pasywno-agresywne. Innym razem osoba taka odda ci tym samym, co ją spotkało, choć niekoniecznie musiałeś świadomie wyrządzić jej krzywdę. Uważa, że działanie w myśl zasady „oko za oko, ząb za ząb”, jest jak najbardziej sprawiedliwe.

Obraźliwe komplementy

Osoba pasywno-agresywna potrafi w sposób inteligentny ukryć krytykę i uszczypliwą złośliwość. Komplementy z podtekstem, które mają sprawić przykrość, to jej specjalność. Taka subtelna obelga może odnosić się też do twoich najsłabszych punktów i wstydliwych spraw, które ukrywasz przed światem. Jeśli będziesz na nie narażony zbyt często, mogą cię wpędzić w jeszcze większe kompleksy lub doprowadzić do wycofania się z życia społecznego.

Obmowa i wykluczenie

Zamiast powiedzieć wprost, że za kimś nie przepadają lub że ktoś działa im na nerwy, obgadują te osoby za ich plecami. Mogą też dawać znać, że nie chcą ich w gronie znajomych. Choćby wykluczając ich z udziału w imprezie, czy wspólnym wyjściu. Mogą udawać, że to przeoczenie lub zapomnienie, ale w rzeczywistości to w pełni świadome działanie.

Kłamstwa i oszustwa

Kłamstwa i oparte na nich zmyślone historie na twój temat są na porządku dziennym. To dobry sposób, by zrzucić na ciebie odpowiedzialność za własne problemy i błędy. Tworząc fałszywą narrację przeciw tobie, chcą cię zdominować, wykorzystać i kontrolować, zmuszając do nieustannego tłumaczenia się i zaprzeczania. Osoba pasywno-agresywna może cię obwiniać za coś, za co winnym każdy wskazał by tylko ją. Nawet za własną zdradę. Paradoksalnie, jest ona w stanie skutecznie cię przekonać, że to ty odpowiadasz za jej skoki w bok.

Granie roli ofiary

To również jeden przejawów zachowań pasywno-agresywnych, który ma na celu wbijanie innych w poczucie winy i podporządkowywanie ich sobie. Robienie z siebie wiecznie skrzywdzonego i źle traktowanego przez innych, wymusza na innych troskę, pocieszanie i robienie tego czego sobie życzy osoba pasywno-agresywna.

Jak sobie poradzić z zachowaniem pasywno-agresywnym?

Nic nie dzieje się bez przyczyny. Również zachowanie pasywno-agresywne ma swoje ukryte źródło w historii osoby, które go stosuje. Niezależnie, czy jest to nieśmiałość, nadpobudliwość, zaburzenia lękowe, niskie poczucie wartości, czy traumatyczne przeżycia z okresu dzieciństwa, warto o tym pamiętać.

Jednym ze sposobów na takie zachowanie i niesprawiedliwe traktowanie innych, może być ignorowanie tego, co osoba taka robi i mówi. Bardzo możliwe, że nie otrzymując tego, czego się spodziewają, odpuszczą i pójdą poszukać innej ofiary. Jeśli jednak tak się nie stanie, a jest to osoba, z którą mieszkasz pod jednym dachem, mów wprost o tym, jak się czujesz. Nie wyrażaj zgody na złe traktowanie i zaproponuj spotkanie ze specjalistą. Możliwe, że na początek wystarczy kurs asertywności, na którym nauczy się ona wyrażać swoje myśli i z szacunkiem traktować innych, broniąc jednocześnie swoich granic.

Jeśli natomiast problem dotyczy ciebie, na początek zastanów się, z czego bierze się twoje zachowanie pasywno-agresywne i zacznij je obserwować. Gdybyś jednak czuł, że sam nie poradzisz sobie z problemem, skorzystaj z terapii. Z pomocą osoby, która wie, jak ci pomóc, dużo szybciej opanujesz swoje dotychczasowe zachowania i nauczysz się w nowy sposób wyrażać zarówno swoje przekonania, jak i emocje.