Dzięki rozwojowi inżynierii genetycznej zostaliśmy uświadomieni, że geny biorą udział w powstawaniu rozmaitych chorób u człowieka. Szczególnie istotną rolę wydają się odgrywać w przypadku schorzeń nowotworowych, zaburzeń hormonalnych, cukrzycy, czy też chorób kardiologicznych. To właśnie dlatego lekarze szczegółowo wypytują nas o schorzenia w najbliższej rodzinie. Jak się okazuje, wywiad rodzinny jest przedmiotem żywego zainteresowania również lekarza psychiatry. Czy to oznacza, że choroby psychiczne są dziedziczne? Kiedy rodzice borykający się z problemami zdrowia psychicznego mogą zastanawiać się nad trudnościami u swoich dzieci? Na czym polega dziedziczenie chorób psychicznych?

Dziedziczenie chorób psychicznych – mechanizm

Obecnie w przypadku wielu chorób, m.in. mukowiscydozy czy hemofilii znany jest patomechanizm genetyczny. Naukowcy są w stanie precyzyjnie określić, jakie zaburzenia genetyczne powodują problem oraz jakie jest ryzyko przekazania danej choroby potomstwu. Co więcej, podejmuje się nawet próby leczenia na poziomie genetycznym. Niestety w przypadku innych schorzeń udaje się jedynie stwierdzić, że geny mają pewien związek z ich wystąpieniem. Taka bolączka dotyczy m.in. psychiatrii, w której wiedza na temat zwiększonej podatności i ryzyka znacznie przewyższa świadomość konkretnego mechanizmu dziedziczenia. Przyjrzymy się zatem kilku przebadanym schorzeniom.

Dziedziczenie chorób psychicznych – schizofrenia

Prawdopodobnie największe ryzyko, że chorujący psychicznie rodzice będą mieli dziecko z podobnym problemem, dotyczy schizofrenii. Z danych epidemiologicznych wynika, że gdy jeden rodzic choruje, ryzyko rozwoju u dziecka wynosi 13%. Z kolei gdy na schizofrenię choruje para rodziców, ryzyko drastycznie wzrasta do poziomu 46%. Warto mieć na uwadze, że mówimy wyłącznie o danych statystycznych, które nie analizują wieloczynnikowego pochodzenia choroby. Zapraszamy do zapoznania się ze szczegółowym artykułem, w którym omówiona została schizofrenia.

ADHD (zespół nadpobudliwości psychoruchowej) – dziedziczenie chorób psychicznych

W przypadku tego zaburzenia geny zdają się mieć ogromne znaczenie. Okazuje się bowiem, że jeśli rodzic doświadczał kiedykolwiek nadpobudliwości psychoruchowej, to jego dziecko mierzy się z 7-krotnie większym ryzykiem wystąpienia ADHD. Według wielu badań dziedziczność choroby sięga około 50%. Do tej pory nie udało się wyodrębnić pojedynczego genu odpowiedzialnego za ten stan. Z dziedziczeniem nieuwagi jest podobnie jak z dziedziczeniem wzrostu – wysocy rodzice mają większe szanse, by mieć wysokie dziecko. ADHD również zostało przez nas omówione w osobnym artykule.

Czy depresja jest dziedziczna?

Nie sposób jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie. Komplikacje wynikają z faktu, że potomkowie mogą dziedziczyć podatność na tę jednostkę, ale to środowisko warunkuje jej ujawnienie. Dziedziczona jest zatem predyspozycja do depresji, a nie same zaburzenie psychiczne. Jedno z badań przeprowadzonych na bliźniakach usilnie forsuje genetyczny charakter zaburzenia. Ale czy bliźnięta nie wychowują się w tym samym środowisku? Czerpią przecież identyczne wzorce a nawet wzajemnie się kształtują. Bardzo często rodziny, w których występują zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania, są równocześnie rodzinami dysfunkcyjnymi. Przepełniają je wydarzenia traumatyczne, konflikty emocjonalne, przemoc i nałogi. Negatywne relacje pomiędzy samymi rodzicami oraz między rodzicem i dzieckiem, powodują większą wrażliwość na stresory fizyczne, psychiczne i społeczno-kulturowe. To bezpośrednia droga nie tylko do depresji, ale także zaburzeń lękowych.

Jestem chory psychicznie, czy moje dziecko też będzie?

Dziedziczenie chorób psychicznych znajduje odzwierciedlenie w doniesieniach naukowych. Jeśli u rodzica występuje dana choroba, ryzyko zaburzenia u dziecka jest zwiększone. Mówimy tutaj wyłącznie o ryzyku, a to nie jest równoznaczne z faktem, że pociecha zachoruje! Wśród potencjalnych przyczyn zaburzeń wymienia się nie tylko nieprawidłowości genetyczne, ale przede wszystkim uwarunkowania środowiskowe. Szczególnie silnymi bodźcami są traumatyczne wydarzenia, przykre doświadczenia w dzieciństwie i substancje psychoaktywne. W związku z tym obecnie przyjmuje się teorię, która tłumaczy dziedziczenie chorób psychicznych jako konsekwencję współdziałania wielu różnych czynników. Właśnie z tego powodu ani lekarz, ani naukowiec nie będzie w stanie powiedzieć rodzicowi, jakie ma szanse na dziecko o krystalicznym zdrowiu. Tak naprawdę najważniejsze jest posiadanie wiedzy o tym, że dziecko znajduje się w grupie zwiększonego ryzyka zaburzeń psychicznych.

Dlaczego informacja o dziedziczeniu jest tak ważna?

Zgodnie ze stanowiskiem ekspertów obecnie nie ma testów genetycznych do diagnozowania większości zaburzeń psychicznych. Świadomość o możliwym przekazaniu danej choroby umożliwia jednak skrupulatną kontrolę. W razie wystąpienia jakiegokolwiek problemu, warto szybciej udać się do specjalisty z dziedziny psychiatrii. Podobnie jak w każdej dziedzinie medycyny, wcześniej wdrożone leczenie pozwala osiągnąć lepsze efekty w krótszym czasie. Rozwiej pozostałe wątpliwości i zaplanuj wizytę w MentalExpert.