Czy zdarzyło Ci się spędzić wieczór na bezwiednym przewijaniu negatywnych informacji w mediach społecznościowych lub portalach informacyjnych, mimo że sprawiało Ci to dyskomfort? Coraz więcej osób doświadcza zjawiska znanego jako doomscrolling – nawyku kompulsywnego przeglądania przytłaczających wiadomości. Dlaczego tak łatwo wpadamy w spiralę doomscrollingu i jak działa ten mechanizm?

Czym jest doomscrolling?

Doomscrolling to termin, który opisuje obsesyjne przeglądanie negatywnych informacji w sieci. Zjawisko to nasila się szczególnie w czasach kryzysów społecznych, politycznych czy zdrowotnych. Doomscrolling stał się szczególnie widoczny podczas pandemii COVID-19. Wówczas ludzie masowo szukali informacji na temat zagrożenia. W wielu przypadkach prowadziło to do chronicznego lęku i niepokoju.

Zjawisko doomscrollingu charakteryzuje się kompulsywnym przewijaniem kolejnych treści, które koncentrują się głównie na negatywnych, dramatycznych lub budzących strach wydarzeniach. Choć może się wydawać, że taka aktywność jest irracjonalna, psychologiczne mechanizmy stojące za tym nawykiem są złożone i głęboko zakorzenione w naszej naturze.

Co sprawia, że nie możemy przestać przewijać negatywnych treści?

Mechanizm doomscrollingu opiera się na kilku kluczowych procesach psychologicznych, które sprawiają, że trudno nam się od niego oderwać.

Ewolucyjna potrzeba bycia czujnym

Ludzki mózg rozwinął się tak, by priorytetowo reagować na potencjalne zagrożenia. W czasach prehistorycznych zdolność do szybkiego rozpoznawania niebezpieczeństwa była kluczowa dla przetrwania. Dzisiejszy świat nie obfituje już w dzikie zwierzęta, ale nasz mózg nadal intensywnie reaguje na negatywne informacje – to one przyciągają naszą uwagę bardziej niż pozytywne wiadomości.

Mechanizm wzmocnienia zmiennego

Doomscrolling przypomina mechanizm uzależnienia znany z hazardu. Przewijając ekran, nigdy nie wiemy, czy natrafimy na nową, istotną informację. To nieprzewidywalność sprawia, że wciąż sięgamy po telefon, licząc na kolejne „ważne” wieści.

Zjawisko negativity bias

Negatywne informacje są przez nas intensywniej przetwarzane niż pozytywne. Zjawisko to, nazywane negativity bias, sprawia, że negatywne wiadomości wydają nam się bardziej istotne, co prowadzi do ich dłuższego zapamiętywania i analizowania.

Poczucie kontroli

Przewijanie negatywnych informacji daje złudzenie, że mamy kontrolę nad sytuacją. Paradoksalnie, osoby pogrążone w doomscrollingu często szukają informacji, by zredukować lęk, a w rzeczywistości jeszcze bardziej go potęgują.

Społeczny kontekst i presja

W czasach kryzysów społecznych lub politycznych odczuwamy presję, by być na bieżąco z wydarzeniami. W obawie, że coś ważnego nas ominie (tzw. efekt FOMO – fear of missing out), coraz częściej sięgamy po telefon, nawet jeśli informacje, które znajdujemy, wywołują u nas stres lub niepokój.

Jak doomscrolling wpływa na zdrowie psychiczne?

Długotrwały doomscrolling może mieć poważne konsekwencje dla naszego zdrowia psychicznego. Badania pokazują, że osoby regularnie angażujące się w ten nawyk częściej doświadczają:

• Zaburzeń lękowych – nadmierna ekspozycja na negatywne informacje zwiększa poczucie zagrożenia i niepewności.
• Objawów depresyjnych – doomscrolling prowadzi do pesymistycznego spojrzenia na świat i poczucia bezradności.
• Problemów ze snem – przewijanie negatywnych treści tuż przed snem aktywuje układ współczulny, utrudniając zasypianie i pogarszając jakość snu.
• Wzrostu poziomu stresu – chroniczne skupienie na negatywnych wiadomościach powoduje ciągłe pobudzenie organizmu, co prowadzi do wyczerpania psychicznego.

Doomscrolling a media społecznościowe

Media społecznościowe są jednym z głównych źródeł doomscrollingu. Algorytmy platform takich jak Facebook, X czy TikTok są zaprojektowane w taki sposób, aby promować treści wzbudzające silne emocje – a negatywne wiadomości działają na nas najsilniej. Użytkownik wciąga się w niekończącą się spiralę przewijania, co może trwać godzinami.

Dodatkowo, media społecznościowe ułatwiają dostęp do niezweryfikowanych informacji, co potęguje lęk i chaos informacyjny. Fake newsy i teorie spiskowe są szczególnie podatne na viralowy efekt, co sprawia, że doomscrolling często prowadzi do pogłębienia lęków i niepokoju.

Jak rozpoznać, że kompulsywne przeglądanie negatywnych treści stało się problemem?

Nie zawsze jesteśmy świadomi, że doomscrolling zaczyna wpływać negatywnie na nasze życie. Warto zwrócić uwagę na następujące sygnały ostrzegawcze:

• Utrata poczucia czasu podczas przeglądania negatywnych informacji
• Odczuwanie niepokoju lub lęku po zakończeniu korzystania z telefonu
• Częste sięganie po telefon w chwilach stresu lub nudy
• Pogorszenie jakości snu i trudności z relaksem po długim doomscrollingu
• Unikanie pozytywnych treści i koncentracja wyłącznie na negatywnych wiadomościach

Jak ograniczyć doomscrolling?

Skuteczne strategie walki z doomscrollingiem koncentrują się na świadomym zarządzaniu swoim czasem online i wprowadzeniu zdrowych nawyków:

• Ustal limity czasowe – korzystaj z aplikacji monitorujących czas spędzany na przewijaniu treści.
• Wybieraj wiarygodne źródła informacji – zamiast śledzić dziesiątki serwisów, skoncentruj się na kilku rzetelnych źródłach.
• Wprowadź cyfrowy detoks – regularne przerwy od ekranów pomagają zredukować napięcie psychiczne.
• Zamiast przewijać – czytaj – wybieranie dłuższych, pogłębionych treści pozwala uniknąć kompulsywnego przeskakiwania między nagłówkami.
• Praktykuj mindfulness – techniki uważności pomagają zauważyć, kiedy popadasz w doomscrolling, i skutecznie się z tego wycofać.

Doomscrolling to zjawisko, które z pozoru może wydawać się niegroźne, lecz w dłuższej perspektywie może znacząco pogorszyć nasze zdrowie psychiczne. Rozpoznanie jego mechanizmów i wprowadzenie świadomych działań ograniczających ten nawyk to klucz do odzyskania równowagi psychicznej.