Zaburzenia psychotyczne

Zaburzenie psychotyczne, czyli psychoza jest  takim stanem umysłu, w którym występują nasilone zaburzenia w postrzeganiu (percepcji) rzeczywistości. Osoba doświadczająca objawów psychotycznych „odbiera je zmysłami”, a więc może widzieć, słyszeć, odczuwać dotyk lub smak  obiektów, które nie istnieją w realnej rzeczywistości.  W trakcie epizodu psychotycznego pojawiają się również zaburzenia myślenia, zmieniające nasze zachowanie i funkcjonowanie społeczne.

Zaburzenia psychotyczne mogą pojawiać się incydentalnie u osób dotychczas zdrowych. Stanowią tym samym poważny problem medyczny, wymagający natychmiastowej hospitalizacji, czasem nawet przewlekłego leczenia psychiatrycznego. Wynika to z faktu, że objawy psychotyczne występować mogą w przebiegu wielu chorób  psychicznych. Są też wynikiem urazów, zatruć, nadużywania substancji psychoaktywnych oraz „ogólnego” stanu zdrowia.

W przebiegu psychozy mogą występować halucynacje, czyli zaburzenia spostrzegania. W przypadku halucynacji słuchowych – proste dźwięki, czasem całe zdania lub komentarze (np. w schizofrenii). Natomiast w przypadku halucynacji wzrokowych – drobne, nieruchome lub poruszające się przedmioty (np. w majaczeniu alkoholowym, „psychozie alkoholowej”), a nawet postacie, lub „żywe sceny”. Dla osoby doświadczającej psychozy, stanowią one część odbieranej przez nią rzeczywistości. Podobnie jak urojenia, w zasadzie nie podlegają perswazji. Urojenia z kolei są zaburzeniami myślenia. Są to fałszywe przekonania, dotyczące swojej pozycji (urojenia wielkościowe np. w manii – „psychoza maniakalna”), swojej sytuacji zdrowotnej (urojenia nihilistyczne np. w depresji), ewentualnego zagrożenia (urojenia prześladowcze i odnoszące  np. w schizofrenii).

Wspólną cechą urojeń jest fakt, że stanowią one objaw chorobowy. Ich treść jest niezgodna z obiektywną rzeczywistością, jednak osoba ich doświadczająca nie jest w stanie ich skorygować. Pomimo przedstawiania kolejnych dowodów i argumentów w dyskusji z osobą „urojeniową”, nie zmienimy jej postawy, możemy nawet spowodować jej wrogie nastawienia i niechęć.

Przyczyny psychozy są bardzo różnorodne, gdyż z uwagi na „wrażliwość” centralnego układu nerwowego, istnieje wiele czynników, które mogą wpływać na jego prawidłowe funkcjonowanie. Takie zaburzenia „wewnątrzmózgowej równowagi” mogą być spowodowane przez różne czynniki środowiskowe np. narkotyki, alkohol, choroby układu nerwowego (SM, udar, guz mózgu), stan ogólnomedyczny – odwodnienie, niedobory witamin, zaburzenia układu sercowo-naczyniowego, hormonalne i inne. W przypadku zaburzeń z kręgu schizofrenii, np. w schizofrenii paranoidalnej, zaburzeniu schizotypowym czy zaburzeniu schizoafektywnym – przyczyna jest  złożona(kombinacja czynników środowiskowych i genetycznych).

W tzw. ostrej psychozie dominujące są „objawy wytwórcze”, gdyż mózg chorego produkuje „chorą rzeczywistość”. W­ aspekcie biochemicznym mamy tu do czynienia między innymi z nieprawidłowościami w zakresie wydzielania dopaminy w niektórych obszarach mózgu.

Podział zaburzeń psychotycznych uwzględnia zaburzenia należące do spektrum schizofrenii oraz „inne”. Najważniejsze w tych ostatnich to:

• zaburzenia urojeniowe (np. paranoja, obłęd),
• zaburzenia psychotyczne wywołane substancją lub lekiem, czyli psychozy egzogenne (np. psychoza Korsakowa – w uzależnieniu od alkoholu, psychoza amfetaminowa, majaczenie alkoholowe ),
• za­burzenia psychotyczne spowodowane stanem ogólnomedycznym (np. po urazie , w przebiegu chorób zakaźnych, nowotworów),
• psychozy reaktywne czyli stan z objawami psychozy (urojeniami i halucynacjami), który jest reakcją na bardzo stresującą sytuację i traumatyczne doświadczenia.

Wśród zaburzeń psychotycznych bardzo wiele uwagi poświęca się schizofrenii.

Schizofrenia powoduje zmiany w odbiorze i ocenie rzeczywistości. Chorzy mają zaburzoną zdolność do krytycznej, realistycznej oceny własnej osoby, otoczenia, relacji z innymi osobami. Według utrwalonych podziałów wyróżnia się: schizofrenię paranoidalną, schizofrenię hebefreniczną, schizofrenię katatoniczną (katatonia), schizofrenię prostą, rezydualną i niezróżnicowaną.

W Polsce większość rozpoznań dotyczy schizofrenii paranoidalnej. Niestety dotyczy ona osób młodych, najczęściej przed 30 rokiem życia.

Jeżeli doświadczasz psychozy lub dostrzegasz jej objawy u osób w swoim otoczeniu, nie zawsze oznacza to rozpoznanie schizofrenii. Gdy zgłosisz się do lekarza, może on mieć podejrzenia „zaburzeń z kręgu psychotycznych”.

Jednak dopiero  po uwzględnieniu obrazu klinicznego, przebiegu leczenia i obserwacji klinicznej pacjenta, można rozpoznać albo schizofrenię, albo inne zaburzenia psychiczne.

Lekarz psychiatra rozpoznaje zaburzenia psychotyczne na podstawie osobistego badania psychiatrycznego pacjenta. Diagnozę opiera przede wszystkim na obserwacji i rozmowie z chorym. Dla pełnego obrazu wskazana jest też rozmowa z  rodziną pacjenta oraz wywiad dotyczący m.in. jego dotychczasowego funkcjonowania.

Wykonanie badań laboratoryjnych i obrazowych jest konieczne w celu oceny stanu ogólnego pacjenta i wykluczenia innych chorób.  W diagnostyce zaburzeń psychotycznych badający Cię lekarz psychiatra może wykorzystać różne kwestionariusze oceny występowania i stopnia nasilenia objawów psychotycznych.

Podstawową metodą leczenia psychoz jest leczenie farmakologiczne. Zależnie od rodzaju psychozy, stosuje się różne leki. Najczęściej są to leki przeciw-psychotyczne, czyli neuroleptyki.

Psychoterapia – na przykład trening poznawczo-behawioralny ułatwia pacjentowi kontrolowanie stanu umysłu i rozpoznanie objawów. Poprawia również funkcjonowanie w czasie remisji, przez pomoc w zrozumieniu choroby i radzeniu sobie z jej skutkami.

Jeśli dostrzegasz u siebie niepokojące Cię objawy , jeśli nasuwają Ci się wątpliwości odnośnie swojego samopoczucia, gdy bliskie Ci osoby niepokoją się Twoim zachowaniem, nie wahaj się – warto byś skonsultował się z lekarzem psychiatrą.

Zadzwoń pod numer 52 345 71 81 i umów się na wizytę w gabinecie lub konsultację online. Specjalista psychiatrii Marcin Koprowski odpowie na wszystkie pytania dotyczące zaburzeń psychotycznych lub jakichkolwiek objawów, które mogłyby Cię zaniepokoić, powodować dyskomfort lub wpływać na Twoją satysfakcję i zadowolenie z życia.