Zaburzenia lękowe

Zaburzenia lękowe nazywane też powszechnie zaburzeniami nerwicowymi lub po prostu nerwicą. Stanowią grupę zaburzeń psychicznych o bardzo zróżnicowanych objawach. Pomimo rozlicznych dolegliwości psychicznych i objawów somatycznych („cielesnych”), z którymi borykają się osoby z nerwicą, wspólne dla nich wszystkich jest odczuwanie lęku. Lęk jest objawem bardzo często zgłaszanym lekarzowi psychiatrze. Nie jest on synonimem strachu, a  różni się od niego swoją irracjonalnością, jest emocją wynikającą z przewidywanego lub „wyobrażonego” zagrożenia.

Przyjmuje się, że podstawową przyczyną zaburzeń lękowych jest czynnik psychologiczny. Zarówno więc ataki paniki, lęk uogólniony, fobie, czy tzw. „nerwica serca” mają często wspólne podłoże i choć różnią się występującymi objawami. Często wymagają podobnego leczenia. Istnieje szereg podziałów i klasyfikacji nerwic, z których aktualnie w Europie  wykorzystywana jest powszechnie klasyfikacja WHO (ICD-10). Zgodnie z nią do grupy zaburzeń lękowych zaliczamy:

• agorafobię (lęk przestrzeni),
• fobię społeczną (lęk społeczny)
• specyficzne czyli izolowane postacie fobii, np.: klaustrofobia (lęk przed przebywaniem w zamkniętych pomieszczeniach),
• zaburzenia lękowe z napadami lęku czyli lęk paniczny,
• zabu­rzenia lękowe uogólnione (ang. GAD) określane często potocznie jako „ nerwica lękowa”,
• mieszane zaburzenia lękowo – depresyjne,
• zaburzenia stresowe pourazowe (ang. PTSD),
• zaburzenia adaptacyjne,
• ostrą reakcję na stres (trauma),
• zabu­rzenia konwersyjne (dysocjacyjne)
• zabu­rzenia występujące pod postacią somatyczną – czyli zaburzenia chrakteryzujące się  różnorodnymi objawami somatycznymi,
• zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (ang. OCD) czyli nerwica natręctw – polegają na występowaniu stereotypowych, nawracających natrętnych myśli (obsesje) lub czynności (kompulsje).

Przyczyny zaburzeń lękowych tkwią w naszych predyspozycjach genetycznych, czynnikach psychologicznych (czynniki emocjonalne, stres, konflikty). Także mogą wynikać z nieprawidłowości w wydzielaniu niektórych hormonów.

Z tego powodu w trakcie diagnostyki nerwicy psychiatra może poprosić Cię o wykonanie badań wykluczających np. niedoczynność tarczycy. Prawdopodobieństwo wystąpienia zaburzeń nerwicowych wzrasta w zaburzeniach osobowości: osobowości lękliwej (ryzyko wystąpienia lęku uogólnionego, lęku napadowego) osobowości anankastycznej (ryzyko wystąpienia nerwicy natręctw czyli OCD)  i osobowości histrionicznej.

Objawy zaburzeń nerwicowych są bardzo różnorodne. Jeżeli cierpisz z powodu występujących zaburzeń lękowych, podstawowym objawem z którym zgłosisz się do lekarza psychiatry jest lęk uogólniony. Jest to ciągłe poczucie zagrożenia (bez uchwytnej przyczyny) trwożliwego wyczekiwania, niepokoju, obawy.

Gdy wystąpi u Ciebie atak paniki – przypływ lęku jest nagły i osiąga kulminację w ciągu kilku minut. W takich sytuacjach możesz odczuwać silne i nierówne bicie serca. Mogą też pojawić się: drżenie ciała, duszność, zawroty głowy, wzmożoną potliwość.  Są to tzw. objawy somatyczne nerwicy.

W takich sytuacjach  pacjenci często zgłaszają się  do SOR lub wzywają Pogotowie Ratunkowe. Atak lęku panicznego może wiązać się z uczuciem zagrożenia życia. W przeszłości, choć czasem jeszcze obecnie, objawy lękowe zlokalizowane w „okolicy serca”, nazywane były „nerwicą serca”.

Gdy cierpisz z powodu fobii – odczuwasz lęk w pewnych sytuacjach (np. w relacjach społecznych), przed pewnymi przedmiotami (np. ostre narzędzia) , wydarzeniami (np. podróż samolotem),  zjawiskami (np. burze).

W przypadku zespołu natręctw, odczuwanemu lękowi towarzyszą obsesyjne myśli i irracjonlane czynności, które wykonujesz pomimo poczucia ich absurdalności (np. wielokrotne sprawdzanie zamkniętych drzwi).

Bardzo często, z uwagi na liczne objawy somatyczne, zaburzenie lękowe stanowi powód do szukania pomocy u lekarzy innych specjalności. Pacjenci kosnultuja sie u np. kardiologów, gastrologów, neurologów, laryngologów. Wynika to z całej gamy objawów z których najczęstsze są: bóle brzucha, bóle w klatce piersiowej, bóle i napięcie mięśni,  bóle głowy, duszność, kłucie serca, kołatanie serca, ucisk w gardle, zawroty głowy, mdłości, nieprawidłowości widzenia, słyszenia, smaku.

Rozpoznanie nerwicy stawiane jest w oparciu o badanie psychiatryczne  czyli  przeprowadzenie  dokładnego wywiadu z pacjentem i w miarę możliwości z jego bliskimi. W diagnostyce ważna jest także ocena stanu zdrowia somatycznego czyli stan ogólnomedyczny. Lekarz psychiatra dokona także analizy badań laboratoryjnych (morfologia, poziom niektórych hormonów i innych wskaźników), czasem badań obrazowych.

Pomocne w ustaleniu rozpoznania mogą być badania psychologiczne obejmujące wykonanie określonych skal. Pacjenci często sami podejmują próby „diagnozowania nerwicy”, czasem „leczą” zaburzenia lękowe na własną rękę, co zawsze niesie ze sobą ryzyko.  Pamiętaj, że prawidłowej oceny Twojego stanu zdrowia psychicznego  i włączenia niezbędnej terapii, w tym stosowania leków przeciwlękowych może dokonać jedynie specjalista psychiatra.

W leczeniu zaburzeń lękowych stosuje się psychoterapię lub  korzysta się z farmakoterapii. Często korzystamy z obu tych metod jednocześnie. Dzięki temu zwiększa się skuteczność terapii. Psychoterapia jako samodzielna metoda najczęściej stosowana jest w lęku uogólnionym. W zaburzeniach konwersyjnych i fobiach, choć nie wyłącza to możliwości  zastosowania u tych osób leków przeciwlękowych (np. doraźnie).

Leczenie farmakologiczne zaburzeń lękowych opiera się na stosowaniu leków z grupy przeciwdepresyjnych – przeciwlękowych. W taki sposób dobieranych  przez lekarza psychiatrę, aby ich działanie odpowiadało profilowi skarg zgłaszanych przez pacjenta.

Psychiatra uwzględnia przy tym  stan ogólnomedyczny i ewentualne przeciwwskazania. Nie ma więc jednego uniwersalnego, czy najlepszego leku „na lęki ”. Reguła ta dotyczy zresztą wszystkich zaburzeń, którymi zajmują się specjaliści psychiatrzy.

Jeżeli uważasz, że Ty lub ktoś z Twoich bliskich potrzebuje konsultacji psychiatrycznej, powinieneś wiedzieć, że w przypadku zastosowania leczenia, nie niesie ono ryzyka uzależnienia. Nie może ono  wpłynąć negatywnie na Twoje funkcjonowanie osobiste czy zawodowe. Nie spowoduje dyskomfortu i nie „zmieni świadomości”. To częste mity, które powstrzymują nas przed zgłoszeniem się do psychiatry. Leki stosowane w leczeniu zaburzeń lękowych, to leki bezpieczne. Możesz przyjmować je nawet przez wiele lat, bez ryzyka dla Twojego zdrowia. Ważne jest jednak, aby nadzorem nad wdrożonym leczeniem zajmował się lekarz psychiatra.

Jeśli zauważysz u siebie niektóre wymienione w powyższym opisie objawy, warto byś skonsultował się z lekarzem psychiatrą.

Zadzwoń pod numer 52 345 71 81 i umów się na wizytę w gabinecie lub konsultację online. Jeśli  nasilenie objawów lub ich charakter różnią się nieco od tych opisanych powyżej, gdy bliskie Ci osoby niepokoją się Twoim zachowaniem, nie wahaj się.

Lekarz Specjalista Psychiatrii Marcin Koprowski odpowie na wszystkie pytania dotyczące zaburzeń lękowych lub jakichkolwiek objawów, które mogłyby Cię zaniepokoić, powodować dyskomfort lub wpływać na Twoją satysfakcję i zadowolenie z życia