Depresja

Depresja jest najczęściej spotykanym zaburzeniem psychicznym i jednym z najczęściej występujących problemów zdrowotnych. Większość przypadków pozostaje nierozpoznana lub jest nieodpowiednio leczona. Depresja nie jest synonimem smutku czy przygnębienia. To zaburzenie wymagające pomocy specjalistycznej, w skrajnych przypadkach stanowiące zagrożenie dla życia. Może wystąpić u pacjenta w różnym wieku – od dzieci w wieku przedszkolnym do osób w wieku podeszłym, u których  może być czasem mylnie zdiagnozowana jako demencja (choroba Alzheimera). Depresja dotyka około 5 – 17% populacji. Problem dotyczy więc setek milionów ludzi bez względu na rasę i miejsce zamieszkania. Według badań przeprowadzonych na polskich nastolatkach w trakcie całego okresu dojrzewania u prawie połowy wystąpiły objawy depresji.

Nie istnieje jedna określona i zdefiniowana przyczyna depresji. Depresja ma etiologię wieloczynnikową – ryzyko jej wystąpienia zależy od współwystępowania:

• czynników biologicznych (geny, choroby przewlekłe, uzależnienia i inne),
• czynników psychologicznych (trauma, stresujące wydarzenia i inne)
• przyczyn społecznych (wsparcie społeczne, sytuacja materialna, zawodowa i inne).

Kiedy zgłosisz się do lekarza psychiatry, w trakcie diagnostyki zwróci on uwagę  przede wszystkim  na to, czy występują u Ciebie tzw. objawy osiowe depresji (czyli objawy główne).

Należą do nich :

• obniżenie nastroju (smutek, przygnębienie, niemożność przeżywania radości – anhedonia),
• obniżenie napędu psychoruchowego (spowolnienie myślenia, tempa wypowiedzi, poczucie obniżonej sprawności pamięci i intelektu, spowolnienie ruchowe, poczucie ciągłego zmęczenia, apatia ),
• zaburzenia rytmu okołodobowego (wczesne budzenie, sen przerywany, spłycenie snu, senność w ciągu dnia),
• lęk (poczucie napięcia, zagrożenia, trwożliwe wyczekiwanie).

Ważne z punktu widzenia lekarza psychiatry będzie stwierdzenie, czy występują u Ciebie  niektóre z poniższych objawów:

• zaburzenia koncentracji uwagi,
• zmniejszenie lub utrata apetytu,
• czasem zwiększone łaknienie,
• spadek libido,
• zaburzenia miesiączkowania u kobiet.

Pamiętaj – depresja nie jest chwilowym smutkiem, chandrą czy przygnębieniem.

Nie jest też oznaką słabości, ani powodem do wstydu.  Jest problemem medycznym, który można skutecznie rozwiązać w gabinecie psychiatrycznym. W sytuacjach skrajnych – gdy pojawiają się u Ciebie myśli samobójcze, dochodziło do prób samobójczych lub gdy pojawiają się objawy psychotyczne (urojenia –  przekonania  np. katastroficzne, grzeszności, winy, poczucie braku sensu i celu życia) – bezzwłocznie zgłoś się do najbliższego gabinetu lekarskiego.

Możesz też skorzystać ze szpitalnej izby przyjęć, lub SOR, otrzymasz tam natychmiastową pomoc medyczną i wsparcie. W trybie pilnym zostaniesz skonsultowany przez specjalistę psychiatrę, który wdroży właściwe leczenie.

W związku z bardzo szerokim ujęciem problemu depresji, jej wieloczynnikową etiologią, a także mnogością opisów, zmiennością objawów, w trakcie diagnostyki zaburzeń, lub po prostu szukając pomocy w sieci lub literaturze – możesz zetknąć się  z takimi określeniami. Najczęściej występujące to:

• epizod depresyjny,
• depresja endogenna,
• duża depresja,
• depresja nawracająca,
• depresja psychotyczna,
• dystymia,
• depresja poporodowa,
• depresja ciężarnych,
• reakcja depresyjna,
• depresja młodzieńcza,
• depresja sytuacyjna,
• cyklotymia,
• depresja reaktywna,
• depresja sezonowa,
• epizod depresyjny w przebiegu CHAD,
• depresja dwubiegunowa,
• depresja jednobiegunowa,
• maski depresji,
• depresja maskowana.

Rozpoznanie depresji stawiane jest w oparciu o dokładne badanie psychiatryczne. Przeprowadzenie wywiadu z pacjentem i w miarę możliwości z jego bliskimi, ocenę stanu zdrowia somatycznego czyli stan ogólnomedyczny, analizę badań laboratoryjnych (morfologia, poziom niektórych hormonów i innych wskaźników), czasem badań obrazowych – MRI, TK, RTG. W trakcie diagnostyki niezmiernie istotnym elementem jest uchwycenie przyczyny depresji, która może wynikać wprost lub być powikłana np.

• niedoborem witamin (D3, witaminy z grupy B),
• zaburzeniami wydzielania gruczołów dokrewnych (niedoczynność tarczycy, nadczynność tarczycy)
• zaburzeniami metabolicznymi (cukrzyca),
• nadużywaniem substancji psychoaktywnych (alkohol, narkotyki),
• infekcjami (borelioza, HCV, HBV,HIV),
• przewlekłymi chorobami o charakterze zapalnym (RZS, łuszczyca).

W diagnostyce depresji pomocne są kwestionariusze i testy.  Najczęściej wykorzystywane są:

• skala depresji Hamiltona,
• skala Montgomery – Asberg ,
• inwentarz depresji Becka.

Pacjenci często sami podejmują próby „diagnozowania depresji”, czasem „leczą się” na własną rękę. Pamiętaj, że prawidłowej oceny Twojego stanu zdrowia psychicznego może dokonać jedynie specjalista psychiatra.

W trakcie leczenia zwykle korzysta się z farmakoterapii lub stosuje się psychoterapię.

O ile to możliwe, wskazane jest wdrożenie obu tych metod jednocześnie. Powoduje to zwiększenie skuteczności terapii. Psychoterapię jako samodzielną metodę bierze się pod uwagę, gdy mamy do czynienia z depresją o łagodnym przebiegu. W przypadku depresji umiarkowanej lub ciężkiej, konieczne jest zastosowanie leków o działaniu przeciwdepresyjnym.

Lekarz psychiatra dobiera leki w taki sposób, aby ich działanie odpowiadało profilowi skarg zgłaszanych przez pacjenta. Nie ma więc jednego uniwersalnego, czy „najlepszego” leku, reguła ta dotyczy z resztą wszystkich zaburzeń, którymi zajmują się psychiatrzy.

Leczenie epizodu depresyjnego wymaga najczęściej zastosowania jednego leku, który na ogół jest przyjmowany przez pacjenta przez około 6 miesięcy. Nie oznacza to jednak, że dopiero po upływie tego czasu dochodzi do poprawy samopoczucia. Zauważalna zmiana nastroju może nastąpić już po upływie 2 – 6 tygodni, czasami nawet wcześniej. Konieczne jest jednak utrzymanie leczenia w kolejnych miesiącach, aby utrwalić uzyskaną poprawę.

W przypadku depresji nawracającej mamy do czynienia z cyklicznym występowaniem stanów depresyjnych, konieczne jest stosowanie leczenia podtrzymującego, nawet przez wiele lat, tak aby zapobiegać nawrotom.

Dystymia to zaburzenie, w którym objawy depresyjne osiągają niewielkie nasilenie. Jednak z uwagi na wieloletnie ich występowanie również zalecane leki należy przyjmować przez kilka lat.

Farmakoterapia depresji opiera się głównie na lekach „zwiększających poziom neurotransmiterów”. Według rozlicznych badań ich poziom w depresji jest obniżony. Dotyczy to: serotoniny, noradrenaliny oraz dopaminy.

Z tego powodu leki hamujące wychwyt zwrotny serotoniny, czyli „oszczędzające serotoninę” określa się powszechnie jako SSRI (ang. selective serotonine reuptake inhibitors) czyli selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny.

Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny określane są skrótem SNRI (ang. selective serotonin and norepinephrine reuptake inhibitors ).

Leki te znamy powszechnie jako  antydepresanty, leki przeciwdepresyjne lub tymoleptyki. W języku potocznym nazywa się je psychotropami. Określenie to ta źle się kojarzy i jest niesprawiedliwe dla tych bardzo skutecznych i bezpiecznych leków.

Jeżeli uważasz, że Ty lub ktoś z Twoich bliskich ma objawy depresji potrzebujecie konsultacji psychiatrycznej. Powinieneś wiedzieć, że w przypadku zastosowania leczenia, nie niesie ono ryzyka uzależnienia. To częsty mit, który powstrzymuje wiele osób przed zgłoszeniem się do psychiatry. Leki przeciwdepresyjne, to bezpieczne substancje. Możesz przyjmować je nawet przez wiele lat, bez ryzyka dla Twojego zdrowia. Ważne jest jednak, aby nadzorem nad wdrożonym leczeniem zajmował się lekarz psychiatra. Jeśli zauważysz u siebie wymienione w powyższym artykule  objawy, nawet jeśli ich nasilenie i charakter odbiega nieco od powyższego opisu zgłoś się do lekarza.

Jeśli nasuwają Ci się wątpliwości odnośnie swojego samopoczucia, gdy bliskie Ci osoby niepokoją się Twoim zachowaniem, nie wahaj się – warto byś skonsultował się z lekarzem psychiatrą. Im szybciej bowiem depresja zostanie rozpoznana, tym lepsze będą efekty jej leczenia. Zadzwoń pod numer 52 345 71 81 i umów się na wizytę w gabinecie lub konsultację online. Specjalista psychiatra Marcin Koprowski odpowie na wszystkie pytania dotyczące depresji lub jakichkolwiek objawów, które mogłyby Cię zaniepokoić, powodować dyskomfort lub wpływać na Twoją satysfakcję i zadowolenie z życia.